O pasado día 23 de agosto pechaba o prazo de participación pública do borrador do Plan Estatal Marco de Residuos, un documento de gran importancia para encamiñar o modelo de xestión de residuos que rexerá no noso país nos vindeiros anos
Cada vez é máis urxente revisar a lamentable situación actual do estado español en xestión de residuos pois un 60% dos residuos municipais son vertidos, un 10% incinerados e un escaso 30% de residuos son reciclados e compostados. A Unión Europea esixe alcanzar en 2020 un mínimo de 50% de preparación para a reutilización e a reciclaxe, polo que o reto deste plan debe ser o incremento de 20 puntos de reciclaxe para evitar as sancións europeas.
Con todo, o borrador do Plan non é o suficientemente ambicioso e concreto como para asegurar a evolución necesaria para acadar os obxectivos europeos. En primeiro lugar, a xerarquía na xestión de residuos dictada pola Unión Europea non se ve reflectida. Non se inclúen aspectos de redución neste plan, ao existir unha estratexia a este efecto.
En canto á preparación para a reutilización márcase un irrisorio 2%, mentres que para reciclaxe si se chega ao 50% marcado pola directiva. En cambio, o borrador marca o elevado obxectivo mínimo de incineración do 15%. Con respecto ao vertido, o obxectivo é máximo, do 35%.
Dende Amigos da Terra consideramos prioritario eliminar a porcentaxe mínima de incineración, xa que é o penúltimo paso da xerarquía e con todo atribuír unha porcentaxe maior que aos dous primeiros (un 10% de redución segundo a lei 22/11 e un 2% de preparación para a reutilización). Tanto a incineración como o vertido deben ser opcións a poñer en marcha cando se esgotaron todos os esforzos en reducir, reutilizar e reciclar. Non debería poñerse no mercado aquilo que non sexa susceptible de ser reutilizado, reciclado ou compostado.
Para acadar as elevadas porcentaxes de reciclaxe requiridas, tendo en conta o punto de partida, é ineludible a separación da materia orgánica en orixe e a súa compostaxe. Para iso, o plan debería ir un paso máis aló e suscitar obxectivos mínimos de separación en orixe da materia orgánica. Esta supón un 42% dos residuos municipais e sen a súa separación non se pode avanzar en porcentaxes de reciclaxe.
Para o resto de residuos tamén é necesario ser ambicioso e suscitar cambios de modelo. Os actuais demostraron ser ineficaces, acadando un incremento da taxa de reciclaxe do 10% ao 18% nunha década, incremento insuficiente para o reto actual. A recollida selectiva é a clave para unha reciclaxe de calidade, polo que instamos ao Ministerio a propoñer modelos de recollida baseados nos que xa se puxeron en marcha nalgúns municipios, con resultados exitosos, como a recollida Porta a Porta ou os Sistemas de Devolución, Depósito e Retorno.
É urxente cambiar o modelo actual de xestión de residuos para reducir os perxudiciais impactos xerados polos vertedoiros e incineradoras, non ter que asumir máis sancións europeas e acabar co despilfarro de escasos e valiosos recursos naturais.
En setembro o Ministerio sacará unha nova versión do Plan tendo en conta as achegas recibidas, que será o que aprobará o Consello de Ministros. Dende Amigos da Terra esperamos que esta nova versión sexa máis ambiciosa e acorde aos obxectivos marcados pola Unión Europea, e avance para acadar unha economía circular e unha maior xustiza social e ambiental.
