Tras máis dunha década de loita pola contaminación dos acuíferos nas Conchas e o río Limia, a próxima semana, o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia ditará sentenza
Se a demanda chega a estimarse sentaría un precedente xurídico que podería axudar a outras comunidades ante situacións similares en toda Europa
Esperase que a principios da semana que vén, o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia faga pública a súa sentenza sobre o caso histórico das Conchas. O xuíz pronunciarase sobre a violación de dereitos fundamentais por parte das administracións ao permitir a contaminación provocada pola gandería industrial no encoro das Conchas e o río Limia.
O pasado mes de xuño tivo lugar a vista xudicial ante a demanda da poboación das Conchas. O Tribunal avaliou a situación insostible que viven as veciñas e veciños da zona e agora expoñerá o seu veredicto sobre se a Xunta, a Confederación Hidrográfica Miño e Sil e os concellos denunciados son responsables por permitir a contaminación por xurros e sobre as medidas para aplicar.
Contexto do caso
Nove demandantes, entre eles sete veciños, a Asociación de veciños das Conchas e a Federación de Consumidores e Usuarios CECU, levaron en marzo ao seu goberno autonómico e demais autoridades públicas ante os tribunais galegos pola súa inactividade ante a contaminación xerada pola gandería intensiva.
A demanda, que conta co apoio de ClientEarth e Amigas da Terra, é a primeira na que un tribunal en Europa xulga o impacto sobre os dereitos humanos fundamentais das explotacións gandeiras industriais e a contaminación que provocan na auga.
O río Limia e o encoro das Conchas vense afectados pola contaminación do aire e a auga procedente de centos de granxas porcinas e avícolas concentradas ao longo do río. Segundo fontes públicas, en Galicia hai aproximadamente dous millóns de porcos.
Os veciños e veciñas levan anos queixándose do cheiro irrespirable e das continuas dores de cabeza. Afirman que a vida alí volveuse totalmente “inviable”. Os negocios están a verse afectados e o encoro, antes centro de vida social e de lecer, está gravemente contaminado por bacterias e cianobacterias tóxicas para a saúde.
Moitos temen beber auga dos pozos locais e, nalgúns casos, a subministración de auga do propio municipio resultou contaminado. En tan só un litro de auga nas Conchas atópanse entre 32 e 97 millóns de bacterias moi perigosas para a saúde, segundo os estudos presentados ante os tribunais.
Con todo, as administracións non tomaron medidas significativas, aprobando cada vez máis instalacións de gandería industrial ao longo dos anos e sen advertir aos visitantes sobre o nivel de toxicidade da auga. Esta mesma primavera en pleno bloom de cianobacterias celebrouse unha competición de piragüismo no encoro.
A demanda baséase na Constitución española, no Convenio Europeo de Dereitos Humanos e en normativa ambiental europea e internacional. Con base nas devanditas normas os demandantes afirman que a Xunta e demais administracións locais e institucións públicas non garantiron os dereitos fundamentais das persoas que habitan a zona.
Proceso ata a data
Na vista xudicial celebrada en xuño presentáronse as probas e os científicos declararon que o alto nivel de bacterias, incluídas as resistentes aos antibióticos e outras substancias químicas na auga constitúe un risco innegable e significativo para a saúde.
A contaminación por nitratos na auga alcanza niveis ata 1.000 veces superiores ao que cabería esperar, o que supón un risco de múltiples tipos de cancro. Ao mesmo tempo, as cantidades de cianobacterias, que poden provocar problemas respiratorios, gastrointestinais e hepáticos, ademais de ser un factor de risco para diversos tipos de cancro, foron clasificadas como “extremadamente perigosas”. Informes científicos tamén detectaron hepatoxinas en mostras do encoro.
Proceso ata a data
Esta é a primeira vez que un tribunal en Europa xulga o impacto sobre os dereitos humanos fundamentais das explotacións gandeiras industriais e a contaminación que provocan na auga, polo que unha vitoria sentaría un precedente histórico.
As zonas que se volveron practicamente inhabitables debido á contaminación ocasionada pola gandería industrial, coñecidas como “zonas de sacrificio”, xeralmente rexistran unha taxa de enfermidade e mortalidade moito máis alta que outras zonas residenciais; representan un grave problema de dereitos humanos, e cuestionan se certos sistemas industriais son viables para o benestar da poboación e a natureza.
Se a sentenza é favorable será un gran alivio para a poboación das Conchas que por fin verán que se fai xustiza. Tamén terá implicacións para as comunidades afectadas en toda Europa e achandará o camiño para futuros litixios ante a contaminación por verteduras de xurros procedentes da gandería industrial.
Unha vitoria, é dicir, unha decisión que declare que o artigo 8 (dereito á vida privada) ou o artigo 2 (dereito á vida mesma) do Convenio Europeo de Dereitos Humanos vulneráronse debido aos residuos da gandería industrial e a mala xestión da auga, sería unha sentenza pioneira e un importante avance para estas loitas.
Notas:
