En plena Semana Europea de loita contra a Pobreza Enerxética, o número de fogares desatendidos polas respectivas administracións públicas mantense moi elevado en 2025 e non parece que as solucións se vaian a aplicar no curto prazo.

Os colectivos sociais esixen unha revisión do mecanismo do bono social para que chegue automaticamente aos que máis o necesitan e que se prohiban os cortes de subministración aos fogares vulnerables.

Na Semana Europea de loita contra a Pobreza Enerxética, do 17 ao 23 de febreiro, máis de trinta organizacións sociais e ecoloxistas, entre elas Amigas da Terra, unímonos para denunciar a falta de aplicación das medidas expostas nas 177 páxinas da Estratexia Nacional contra a pobreza enerxética 2019-2024. Só un 21% aplicouse completamente, segundo a última análise de Ecodes.

As organizacións, no manifesto conxunto, lembramos que é obrigación das nosas administracións públicas garantir a protección e inclusión social de todos os seus cidadáns con equidade. Toda persoa ten dereito a acceder a servizos esenciais de alta calidade como a auga, o saneamento, a enerxía, o transporte, os servizos financeiros e as comunicacións dixitais e debe prestarse o apoio necesario para o acceso a estes servizos a todas as persoas. Non só se trata de dereitos: eliminar a pobreza enerxética é unha cuestión de saúde pública, de cumprir a lexislación europea e por suposto, é de xustiza social.

Especialmente este ano, no que os datos do INE (Instituto Nacional de Estatística) mostran un aumento da porcentaxe de poboación en risco de pobreza ou exclusión social, alcanzando xa ao 26,5% da poboación, enfrontámonos ademais a un incremento na factura da luz, debido principalmente á recuperación dos impostos reducidos ou excluídos de maneira excepcional pola situación extraordinaria provocada pola pandemia e a crise de prezos da enerxía. Así, recuperamos o IVE ao 21%, o imposto especial á electricidade (IEE) Ao 5,11% e o imposto sobre o valor da produción da enerxía eléctrica (IVPEE) ao 7%. pero tamén soben os cargos do sistema para as tarifas domésticas en máis dun 30%. Todas estas circunstancias sumado á volatilidade dos prezos da enerxía no mercado maiorista débenos poñer en alerta do risco de que aumente de maneira considerable o número de afectados pola secuela da pobreza enerxética.

Esiximos que se revise o mecanismo de concesión do bono social, de forma que chegue exclusivamente ás persoas que o necesiten e que isto ocorra de maneira automática, sen que o adxudicatario teña que realizar ningún trámite adicional ao recoñecemento da súa situación, como se fai en Portugal . Segundo datos de Esade-Oxfam,  8 de cada 10 beneficiarios potenciais non recibían o bono social eléctrico. Así mesmo pedimos que se prohiban os cortes de subministración por falta de pagamento aos fogares en situación de vulnerabilidade aplicando o modelo de lei catalá 24/2015 en base ao “principio de precaución”.

Resaltamos a necesidade de aplicar non só medidas paliativas, senón estruturais como priorizar os investimentos, axudas ou subvencións en eficiencia enerxética daqueles fogares que non poden asumila, vincular a realización de asesorías enerxéticas e análises de facturas a calquera tipo de axuda pública, e de maneira prioritaria para o pago de facturas enerxéticas a familias en situación de vulnerabilidade enerxética ou aumentar os investimentos públicos en produción de enerxía renovable, priorizando a súa subministración e acceso a persoas vulnerables, para que non teñan que seguir sendo clientes cativos dos careiros e contaminantes combustibles fósiles (gas natural, butano ou gasóleo).

Facemos un chamamento a todas as administracións públicas, tanto a nivel nacional como das diferentes comunidades autónomas, desde os Ministerios ata os municipios. Para facer fronte á crise climática que atravesamos, necesitamos cambiar o noso sistema enerxético e poñer no centro aos vulnerabilizados polo sistema.